Sakramenty i pogrzeb

Spowiedź Św.

przez cały tydzień:
30 min przed Mszą Św.

w I piątek miesiąca:
17:30 - 18:00

W swoim nauczaniu Kościół ukazuje 5 podstawowych warunków, których spełnienie gwarantuje skuteczność sakramentu pokuty i pojednania. Następujące po sobie wezwania, prowadzą penitenta drogą pojednania z Bogiem i Kościołem od uświadomienia sobie własnej grzeszności aż do naprawienia i zadośćuczynienia za popełnione winy.

Rachunek sumienia

Uświadomienie i uznanie własnej grzeszności jest koniecznym warunkiem skutecznej walki z grzechem. Każdy człowiek został przez Stwórcę wyposażony w sumienie – świadka naszych czynów, który z głębi ludzkiego serca nieustannie wzywa do czynienia dobra, a unikania zła (por. KDK, 16). Wchodząc do tego najtajniejszego sanktuarium, człowiek poddaje wnikliwej analizie swoje postępowanie, opierając się na Prawie, które zostało wszczepione w ludzkie serce. Zatem sumienie jest normą ludzkiego działania ze względu na zakodowane w nim Prawo Boże i świadkiem wskazującym złe czyny (por. KDK, 16).

Podejmując codzienna analizę swoich czynów, człowiek dokonuje weryfikacji i konfrontacji swoich działań z objawionym Prawem Boga. Proces ten powinien dokonywać się przede wszystkim w prawdzie i szczerości człowieka wobec siebie i Boga, którego w żaden sposób nie można oszukać. Analizując swoje postępowanie, stajemy wobec Bożej prawdy i miłości, które w jakimś sensie zmuszają nas do przyznanie się do winy i uznania własnej grzeszności.

Sumienie – cichy świadek naszego życia może jednak zostać „zabity” lub ulec różnym deformacjom. Mamy wtedy do czynienia z sumieniem szerokim („nikogo nie okradłem, nie zabiłem – nie mam grzechów, wąskim i skrupulanckim (dostrzeganie grzechu w każdym działaniu), faryzejskim (sumienie zakłamane), wątpliwym lub błędnym (sumienie, które nie potrafi sklasyfikować czynu). Do takich sytuacji dochodzi wtedy, gdy człowiek systematycznie zaniedbuje ogład swego sumienia lub próbuje zagłuszyć jego głos „zdroworozsądkowymi” interpretacjami własnych postaw moralnych, obarcza winą za grzech okoliczności lub wszystkich wokół. Zdrowe zatem sumienie jest pewne, prawe i prawdziwe. Oznacza to, że człowiek potrafi precyzyjnie określić swoje uczynki jako złe lub dobre. Podejmując zaś wszelkie działania, kieruje się głosem sumienia, które określa mu prawość lub zło danego czynu.

Dokonując zatem rachunku sumienia poddajemy analizie nasze czyny od ostatniej spowiedzi, uświadamiając sobie ich ciężar gatunkowy, ilość (częstotliwość) i stopień świadomości oraz dobrowolności przed lub w czasie ich dokonywania. Współczesna teologia moralna podaje różne formy i schematy codziennego rachunku sumienia. Do najpopularniejszych należą Dekalog i przykazania kościelne, ale także można poddać analizie swoje postępowanie według trzech koncentrycznych kół: obowiązki względem Boga, bliźniego i siebie.

Rachunek sumienia jest pierwszym krokiem w drodze powrotu do domu Ojca. Umiejętne wykorzystanie tego zbawiennego środka jest gwarantem codziennej odnowy naszego serca i stałej relacji z Bogiem.

Żal za grzechy

Istotnym elementem każdego aktu pokutnego jest żal za popełnione winy. Ojcowie Kościoła wyróżniali trzy podstawowe rodzaje żalu człowieka za grzech. Pierwszą, niedoskonałą postacią żalu jest żal niewolnika, który z obawy przed gniewem pana i wymierzeniem mu słusznej kary, boi się i żałuje swego złego postępowania. Niewolnik jednak nie odczuwa żadnej więzi uczuciowej ze swym panem. Ich relacje mają charakter poddańczy, gdyż pan jest jego właścicielem i czuje on na sobie władcze spojrzenie pana (por. Syr 34,25). Inna, także niedoskonałą postawą, jest żal sługi, który jest wolny w swoim działaniu wobec pana, lecz za każdy czyn spodziewa się zapłaty, a w przypadku popełnionego zła ta zapłata może mu zostać zatrzymana lub nawet może być zwolniony ze służby. Relacje zachodzące w takiej postawie mają charakter pracowniczy – sługa pracuje u pana (por. Łk 17,7-8). Trzecią postawą żalu doskonałego jest żal syna, który naruszył panujące do tej pory relacje miłości (por. Łk 15,18-19). Syn powraca do ojca, gdyż zdaje sobie sprawę, że ojciec wciąż czeka na niego. Ból ojca spowodowany odejściem ukochanego dziecka jest tak wielki, że nie pozwala ani chwili czekać.

Żal płynący z miłości do Boga może wyrażać się także w zewnętrznych formach, jednak nie jest to w jakiś szczególny sposób wymagane. Wystarczy, iż będzie on wyrażony w końcowej formułę spowiedzi: „Więcej grzechów nie pamiętam, za wszystkie grzechy serdecznie żałuję…”. W sytuacjach zagrożenia życia lub konieczności przyjęcia innych sakramentów, gdy nie ma fizycznej lub moralnej możliwości skorzystania ze spowiedzi sakramentalnej, żal doskonały jest środkiem zgładzenia wszystkich grzechów. Należy pamiętać, że także żal niedoskonały jest wystarczający do zgładzenia grzechów w sakramencie pokuty i pojednania, lecz nie gładzi on grzechów śmiertelnych poza spowiedzią sakramentalną.

Żal za grzechy wyrażą w pewnym sensie stosunek człowieka do swego Stwórcy. Grzech, który jest policzkiem wymierzonym nieskończonej Miłości, domaga się stosownego aktu skruchy, łez i wewnętrznego przekonania, że odpłaciłem Bogu niegodziwą monetą za Jego miłość.

Postanowienie poprawy

Pewien mnich miał wieczny problem z rannym wstawaniem. Wprawdzie regularnie spowiadał się z tego zaniedbania, lecz kilka dni po spowiedzi powracał do swoich złych nawyków. Każda jednak spowiedź mobilizowała go do konstruowania coraz bardziej wymyślnych urządzeń, których zadaniem było skuteczne budzenie go rano. Kilka dni nowa machina doskonale zdawała egzamin, lecz wkrótce okazywało się, że jej właściciel przyzwyczajał się do wydawanego przez nią dźwięku, bądź usuwał się przed spadającym ciężarkiem czy wylewająca się woda i spał dalej. Po latach ów mnich zmarł i trafił przed oblicze św. Piotra, który przyjął go z wielką radością i wprowadził do raju. Kiedy ów mnich zaczął protestować, tłumacząc, że to właśnie on jest tym ciągle opuszczającym poranne modlitwy zakonnikiem, usłyszał w odpowiedzi, że najważniejsze jest, iż ze wszystkich sił walczył on ze swoja słabością.

Postanowienie poprawy jest świadomą i dobrowolną rezygnacją z grzechu. W praktyce taka decyzja przejawia się podjęciem bezwarunkowej walki z grzechem i swoimi słabościami. Należy jednak pamiętać, że akt ten pociąga za sobą wiele trudnych z subiektywnego punktu widzenia konsekwencji, do których mogą należeć:

• zmiana upodobań;
• zmiana stylu życia;
• zmiana środowiska czy towarzystwa;
• nieustanna kontrola swoich zachowań.

Tylko bowiem w ten sposób wewnętrzny akt woli może być uzewnętrzniony i przyniesie właściwe owoce podjętej przy sakramencie pokuty i pojednania decyzji.

Postanowienie poprawy jest koniecznym warunkiem, by uzyskać odpuszczenie grzechów. Penitent podchodząc do kratek konfesjonału musi mieć w swojej świadomości pragnienie zmiany i oderwania się od tego wszystkiego, co złe i grzeszne.

Szczera spowiedź

Wyznanie win przez penitenta wobec kapłana jest swoistym zniżeniem się człowieka wobec bezmiaru Bożego miłosierdzia i otwiera na zbawcze działanie Boga. Wyznanie grzechów, by mogło być ważne musi spełniać następujące warunki:

• prawdziwe i szczere – człowiek szczerze wyznaje popełnione przez siebie od ostatniej spowiedzi grzechy, określając ich liczbę i w razie konieczności okoliczności ich popełnienia;
• żal i dobra intencja – penitent żałując swego złego postępowania, ma szczerą wolę poprawy i zmiany swego życia;
• pod sekretem – kapłan słuchający spowiedzi zobowiązany jest do tajemnicy pod sankcją kar kościelnych;
• wyznane głosem – penitent powinien wyznać swoje grzechy w bezpośrednim kontakcie z kapłanem za pomocą głosu (telefon, Internet i inne techniczne środki komunikacji nie są brane pod uwagę), oskarżając siebie wobec spowiednika.

Spowiedź i otrzymane sakramentalne rozgrzeszenie są przełomowym momentem, który wprowadza człowieka na nową ścieżkę życia i przywraca mu utracone łaski oraz Boże synostwo.

Zadośćuczynienie Bogu i bliźnim

Akt penitencjarny kończy się nadaniem przez kapłana pokuty i rozgrzeszeniem. Pokuta stanowi ekspiację za popełnione grzechy i uwalnia człowieka od kary doczesnej, które może zostać odpokutowana na ziemi lub w czyśćcu. Oprócz swego charakteru ekspiacyjnego pokuta ma także charakter wychowawczy, gdyż pomaga w nawróceniu i wejściu człowieka na właściwą drogę. Pokuta nadawana przez kapłana winna być adekwatna do popełnionych win przez penitenta. Jednak zawsze penitent ma prawo prosić o zmianę lub zmniejszenie zadanej pokuty, jeśli ta okażą się dla niego obiektywnie niemożliwa do spełnienia. Pokuta przyjętą i zaakceptowana powinna być spełniona w ciągu kilku dni po spowiedzi, gdy człowiek jest jeszcze w stanie łaski uświęcającej, gdyż ona właśnie gładzi karę doczesną. Oprócz aktu pokutnego nadawanego przez kapłana, każdego penitenta obowiązuje także restytucja – naprawienie popełnionych win, szczególnie jeśli dotyczyły one wykroczeń przeciw własności prywatnej i publicznej oraz dobremu imieniu drugiego człowieka. Restytucją w tych przypadkach będzie zwrot zawłaszczonego mienia  oraz odwołanie oszczerstw i przywrócenie dobrej sławy bliźniemu. Restytucja w niektórych przypadkach może być dokonana potajemnie lub zwrot niesprawiedliwie zabranych dóbr, może być ofiarowany na cele charytatywne.

Zadośćuczynienie i restytucja są dopełnieniem każdego aktu pokutnego. Pokuta pozbawiona tych działań byłaby niepełna, a penitent nie zostałby uwolniony od kary, która ściągnął na niego grzech. Obowiązek restytucji natomiast jest istotnym elementem ważności aktu pokutnego i bez niego spowiedź traci swoją ważność.

Chrzest Św.

Wymagane dokumenty:

• akt urodzenia dziecka (odpis z Urzędu Stanu Cywilnego)
• wyciąg z aktu ślubu kościelnego rodziców
• dane o rodzicach chrzestnych (imiona, nazwiska, wiek, wyznanie, zawód, adres zamieszkania)
• zaświadczenia z parafii zamieszkania chrzestnych o praktykowaniu wiary

I Komunia Św.

Wymagane dokumenty:

• metryka chrztu dziecka
• jeśli dziecko nie należy do naszej parafii należy przedstawić zgodę własnego proboszcza na przystąpienie do I Komunii Świętej

Bierzmowanie

WSKAZANIA POLSKICH PASTERZY KOŚCIOŁADOTYCZĄCYCH SAKRAMENTU BIERZMOWANIA

Wstęp

Niniejszy dokument zawiera podstawowe wskazania dotyczące przygotowania młodzieży do przyjęcia sakramentu bierzmowania, przy zachowaniu praw biskupów diecezjalnych. Określa on minimalny zakres formacji, która powinna być prowadzona w każdej parafii. Dokument ma na celu także określenie zakresu bezpośredniego przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania.

Sakrament bierzmowania jest jednym z sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Z tego powodu przygotowanie do bierzmowania powinno uwzględniać jedność z sakramentami chrztu i Eucharystii (OB 1; KKK 1285). Sakrament bierzmowania jest bowiem koniecznym dopełnieniem sakramentu chrztu (LG 11; OB 2, KKK 1285). Każdy ochrzczony może i powinien przyjąć ten sakrament, gdyż bez niego wtajemniczenie chrześcijańskie pozostaje niedopełnione (por. KKK 1306).

Sakrament bierzmowania udziela przyjmującemu daru samego Ducha Świętego, głębiej zakorzenia go w Bożym synostwie, ściślej jednoczy z Chrystusem, udoskonala jego więź z Kościołem, udziela mu specjalnej mocy Ducha Świętego do szerzenia wiary, jej obrony słowem i czynem, a także do mężnego wyznawania imienia Chrystusa oraz do tego, by nigdy nie wstydził się Krzyża (por. KKK 1285; 1303). Bierzmowanie wyciska w duszy niezniszczalny znak, „znamię”, pieczęć Ducha Świętego, która jest symbolem całkowitej przynależności do Chrystusa i trwałego oddania się na Jego służbę (por. KKK 1304).

Wprowadzenie pastoralne

Przygotowanie do sakramentu bierzmowania ma na celu doprowadzenie kandydata do „głębszego zjednoczenia z Chrystusem, do większej zażyłości z Duchem Świętym, Jego działaniami, darami, natchnieniami, aby […] lepiej podjąć apostolską odpowiedzialność” (KKK 1309). Jego celem jest także wychowanie do „przynależności do Kościoła Jezusa Chrystusa, zarówno do Kościoła powszechnego, jak i wspólnoty parafialnej” (KKK 1309).

Przygotowanie do bierzmowania składa się z trzech etapów: przygotowania dalszego, bliższego i bezpośredniego.

a) Przygotowanie dalsze dokonuje się od wczesnego dzieciństwa w rodzinie, następnie poprzez udział w lekcjach religii (katechezie) w szkole a także w katechezie parafialnej przygotowującej do sakramentów pokuty i pojednania oraz Eucharystii.

b) Ważnym etapem przygotowania bliższego jest udział w nauczaniu religii (katechezie szkolnej) oraz w katechezie parafialnej. Kandydat do bierzmowania powinien zatem regularnie uczęszczać na lekcje religii w szkole lub w innym środowisku, w którym pobiera naukę, a także uczestniczyć w życiu Kościoła przez udział niedzielnej i świątecznej Mszy św. oraz w nabożeństwach. Duszpasterz odpowiedzialny za przygotowanie bezpośrednie powinien mieć przekonanie, że każdy kandydat spełnia te warunki. W sytuacjach wątpliwych należy uzyskać stosowną opinię od nauczyciela religii.

c) Przygotowanie bezpośrednie dokonuje się w dalszym ciągu poprzez udział w katechezie szkolnej i parafialnej poprzedzającej przyjęcie bierzmowania. Ten ostatni etap przygotowania bliższego powinien mieć jednak przede wszystkim charakter duchowy i polegać na udziale kandydata w systematycznych spotkaniach formacyjnych w parafii, celebracjach liturgicznych, a także rekolekcjach lub dniach skupienia. Optymalnym czasem trwania przygotowania bliższego i bezpośredniego do bierzmowania są trzy lata (VI-VII-VIII klasa).

d) Przyjęcie sakramentu bierzmowania dokonuje się najwcześniej na zakończenie klasy VIII, jako ważne dopełnienie edukacji na etapie szkoły podstawowej.

Kandydat powinien przystąpić do sakramentu bierzmowania w stanie łaski uświęcającej, czyli przyjąć sakrament pokuty i pojednania (por. KKK 1310).

Wskazania organizacyjne

Ze względów duszpasterskich do bierzmowania powinna przystępować młodzież, która odznacza się dojrzałością intelektualną, emocjonalną i religijną adekwatnie do swojego wieku oraz możliwości. W przygotowaniu do tego sakramentu trzeba koniecznie uwzględnić możliwości osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych (np. z niepełnosprawnością intelektualną).

Osoby dorosłe powinny odbywać formację w odrębnych grupach, np. dekanalnych lub diecezjalnych, w sposób dostosowany do zwyczajów lokalnych. Nie można udzielać bierzmowania dorosłym bez należytego przygotowania.

Uprzywilejowanym miejscem przygotowania bliższego i bezpośredniego do sakramentu bierzmowania jest parafia zamieszkania, a nie parafia, na terenie której znajduje się szkoła. Na tym etapie rozwoju religijnego chodzi bowiem o włączenie kandydata w życie jego parafii (Podstawa Programowa Katechezy, s. 68). Z tego względu należy dołożyć wszelkich starań, by cała wspólnota parafialna uczestniczyła w przygotowaniu kandydata, głównie poprzez modlitewne towarzyszenie młodzieży i świadectwo wiary.

Minimalną liczbę spotkań i celebracji, jakie powinny odbywać się podczas katechezy parafialnej, stanowiącej przygotowanie bezpośrednie do sakramentu bierzmowania, określa się na 30, z czego 5 stanowią celebracje liturgiczne. Każdy z etapów formacji powinien zaowocować podjęciem konkretnego zadania apostolskiego.

W ciągu całego cyklu przygotowań powinno się odbyć przynajmniej 5 spotkań z rodzicami kandydatów do bierzmowania.

Kandydaci do bierzmowania powinni odbywać spotkania w małych grupach formacyjnych. Maksymalna liczba uczestników nie powinna przekraczać 12 osób.

Istotnym elementem spotkań formacyjnych w parafii są celebracje liturgiczne. Powinny one obejmować wszystkich przygotowujących się do przyjęcia sakramentu bierzmowania w parafii, celem doświadczenia wspólnoty wiary i modlitwy.

Spotkania w grupach mogą prowadzić kapłani, osoby konsekrowane, katecheci świeccy lub animatorzy z ruchów i stowarzyszeń. Należy zadbać o ich odpowiednie przygotowanie.

Miejscem spotkań formacyjnych o charakterze inicjacyjnym i mistagogicznym powinny być pomieszczenia parafialne (por. Program Nauczania Religii, s. 137), a jeśli zachodzi taka potrzeba, spotkania mogą odbywać się również w domach (rodzinach). Celebracje liturgiczne powinny się jednak zawsze odbywać w kościele lub kaplicy.

Dla wyraźniejszego zaznaczenia ścisłego związku bierzmowania z sakramentem chrztu świętego należy zachęcać kandydatów, aby zachowali imię chrzcielne. Zmiana byłaby uzasadniona, gdyby imię chrzcielne nie było związane z patronem chrześcijańskim lub przemawiały za tym określone racje duszpasterskie. W takim przypadku kandydat może wybrać imię świętego, który będzie dla niego wzorem życia chrześcijańskiego. Kryterium wyboru imienia nie powinno być związane z jego atrakcyjnością, ale pięknem życia tego, kogo wybiera się za patrona. Przystępujący do sakramentu bierzmowania pozostawiając imię chrzcielne lub przyjmując nowe, powinni zapoznać się z życiorysem swojego patrona, uświadamiając sobie przymioty, które chcieliby naśladować w życiu.

W celu wyraźnego zaznaczenia jedności sakramentów chrztu i bierzmowania świadkami bierzmowania powinni być rodzice chrzestni, o ile w dalszym ciągu są wierzącymi i praktykującymi katolikami (KKK 1309). Tam gdzie nie jest to możliwe świadkiem może być osoba, która już przyjęła wszystkie sakramenty inicjacji chrześcijańskiej, ukończyła 16. rok życia oraz jest wierzącym i praktykującym katolikiem.

Można zachować zwyczaj, że świadkiem bierzmowania jest osoba tej samej płci co kandydat. Jeśli świadek bierzmowania nie jest znany proboszczowi powinien przedstawić stosowne zaświadczenie z parafii swojego zamieszkania, stwierdzające brak przeszkód do pełnienia tej funkcji. Świadkami nie mogą być naturalni rodzice bierzmowanego (Por. KPK Kan. 874; 893).

Zadanie świadka bierzmowania nie ogranicza się do uczestnictwa i wypełnienia roli w liturgii bierzmowania, ale ma on przygotować kandydata do przyjęcia bierzmowania, a po przyjęciu tego sakramentu pomóc bierzmowanemu w wiernym wypełnianiu przyrzeczeń chrzcielnych, zgodnie z natchnieniami Ducha Świętego (por. OB 5). Dlatego kandydaci powinni wybierać świadka na samym początku przygotowania do bierzmowania. Konieczne jest też podjęcie formacji świadków, która odpowiadałaby ich możliwościom oraz lokalnym uwarunkowaniom.

Fakt przyjęcia sakramentu bierzmowania należy odnotować w księdze ochrzczonych. Jeśli kandydat nie jest bierzmowany we własnej parafii, informację o przyjętym bierzmowaniu należy przesłać do parafii, w której przyjął chrzest. Dodatkowo należy sporządzić specjalną księgę z danymi bierzmowanych w parafii, w której został udzielony ten sakrament.

Wskazania dotyczące treści

Bezpośrednie przygotowanie do sakramentu bierzmowania powinno obejmować następujące grupy zagadnień:

– kerygmat chrześcijański,

– sakrament chrztu wprowadzeniem we wspólnotę Kościoła,

– mistagogia sakramentu pokuty i pojednania,

– mistagogia sakramentu Eucharystii,

– mistagogia sakramentu bierzmowania.

Kerygmat chrześcijański powinien polegać na głoszeniu prawdy o Bożej miłości do człowieka wyrażonej najpełniej w Jezusie Chrystusie. Każdy kandydat do bierzmowania powinien usłyszeć prawdę, że Bóg go kocha i ma dla niego plan na życie. Celem tego etapu formacji jest wzbudzenie lub pogłębienie wiary (por. OCHWD 9).

Wprowadzenie we wspólnotę Kościoła, szczególnie przez podkreślenie sakramentu chrztu świętego, powinno zmierzać do ukazania Kościoła jako wspólnoty założonej przez Chrystusa, jego konieczności do zbawienia, a także przymiotów i funkcji. Należy podkreślić znaczenie parafii dla każdego katolika i promować aktywny udział w jej życiu.

Mistagogia sakramentów pokuty i pojednania, Eucharystii oraz bierzmowania powinna polegać na wprowadzaniu w misterium Chrystusa, prowadzeniu do nawrócenia przez świadome uczestnictwo w liturgii i powiązaniu go z życiem codziennym. Ten etap formacji ma wprowadzać w liturgię stopniowo i wieloaspektowo.

Wymiar mistagogiczny powinien zostać zrealizowany na trzech płaszczyznach: celebratywnej, misteryjnej i egzystencjalnej. Na pierwszej z nich powinny być omówione obrzędy liturgiczne: czynności, gesty, postawy, znaki i teksty formuł. Na płaszczyźnie misteryjnej powinno być omawiane znaczenie teologiczne sakramentów inicjacji chrześcijańskiej oraz poszczególnych obrzędów. Płaszczyzna egzystencjalna powinna ukazywać konkretne przełożenie udziału w liturgii na życie chrześcijańskie.

Spotkania z rodzicami powinny być organizowane po każdym z etapów formacji kandydatów i powinny podejmować następujące zagadnienia:

– odpowiedzialność za własną wiarę i przekaz wartości religijnych swoim dzieciom,

– odpowiedzialność za Kościół i wspólnotę parafialną,

– konieczność nieustannego nawracania się i przebaczania w rodzinie,

– przeżywanie niedzieli i uroczystości religijnych w kościele i rodzinie katolickiej,

– przygotowanie rodziny do właściwego przeżycia uroczystości bierzmowania i podjęcie działań apostolskich przez jej członków.

Wskazania metodyczne

Głoszenie prawd wiary powinno być połączone z osobistym świadectwem głoszącego, a także z ukazywaniem przykładów współczesnych świadków. Ważnym, choć trudnym terminom teologicznym, wyrażającym prawdy wiary, należy poświęcić więcej uwagi, aby stały się bardziej zrozumiałe dla młodzieży.

Spotkania podczas katechezy parafialnej powinny z zasady mieć inny charakter niż zajęcia prowadzone w szkole. Nie mogą koncentrować się wyłącznie na przekazie wiedzy. W katechezie parafialnej dominujące powinny być formy i metody biblijne oraz liturgiczne, takie jak: lectio divina, krąg biblijny, opowiadanie biblijne, medytacja, bibliodrama, celebracje liturgiczne, kontemplacje modlitewne, adoracje eucharystyczne itp. Podczas spotkań w małych grupach należy wykorzystać metody aktywizujące, które pobudzają aktywność i zaangażowanie uczestników (dyskusyjne, dramowe, plastyczne itp.), a jednocześnie umożliwiają prowadzenie do identyfikacji z przyjmowanymi rozwiązaniami i postawami.

Spośród 30 spotkań formacyjnych przewidzianych jako minimalny wymiar przygotowania bezpośredniego do bierzmowania 5 z nich powinny stanowić celebracje liturgiczne, będące odpowiedzią na usłyszane orędzie. W celu jego głębszego odczytania podczas celebracji młodzież powinna przyjąć odpowiedni znak, np. Ewangelię, krzyż, obraz, katechizm dla młodych, modlitewnik itp., jako pogłębienie przeżyciowego wymiaru celebracji.

Ewangelizacyjna część formacji, polegająca na głoszeniu kerygmatu, powinna zakończyć się celebracją, podczas której kandydaci wybiorą Chrystusa na swojego Pana i Zbawiciela. Część poświęcona wspólnocie Kościoła powinna być zwieńczona celebracją, podczas której młodzież wyzna wiarę Kościoła i zadeklaruje aktywny udział w jego życiu. Podczas celebracji młodzież powinna publicznie wyrazić gotowość przyjęcia bierzmowania i poprosić Kościół o jego udzielenie.

Kandydaci do bierzmowania są zobowiązani do udziału we Mszy świętej w każdą niedzielę i święta nakazane oraz do regularnego korzystania z sakramentu pokuty i pojednania, najlepiej w pierwsze piątki miesiąca. Odpowiedzialny za przygotowanie do bierzmowania w parafii musi posiadać moralną pewność, że kandydat jest praktykującym katolikiem.

Kandydaci powinni być włączani w aktywne przygotowanie i udział w liturgii poprzez pełnienie funkcji lektora, ministranta, psalmisty, członka zespołu muzycznego itp.

Kandydaci do bierzmowania powinni włączać się aktywnie w życie parafii (działalność charytatywna, wolontariat, troska o czystość i wystrój kościoła, pomoc w organizacji wydarzeń o charakterze religijno-kulturalnym itp.). Ma to służyć większej integracji ze wspólnotą wierzących w dalszym życiu chrześcijańskim po przyjęciu sakramentu bierzmowania.

Bezpośrednio przed przyjęciem bierzmowania zachęca się do zorganizowania dni skupienia połączonych z sakramentem pokuty i pojednania. Jeśli pozwalają na to lokalne uwarunkowania, warto zorganizować dla kandydatów rekolekcje wyjazdowe.

Po przyjęciu bierzmowania warto zorganizować pielgrzymkę do diecezjalnego lub innego sanktuarium jako wyraz wdzięczności za otrzymany sakrament.

Pożytecznym zwyczajem jest przekazywanie młodzieży pamiątki związanej z przyjęciem sakramentu bierzmowania.

Propozycja zagadnień związanych z przygotowaniem do sakramentu bierzmowania

I etap formacji: Wierzę w Jezusa Chrystusa

Pragnę kochać i być kochany.

Jezus mnie kocha i z miłości oddaje swoje życie.

Jezus zmartwychwstaje dla mnie.

Jezus wskazuje mi drogę do prawdziwego szczęścia.

Ufam Bogu i w Nim odnajduję szczęście.

Celebracja: Jezus moim Panem i Zbawicielem.

Dzieło apostolskie: Porozmawiać o Jezusie z rówieśnikami

II etap formacji: Wierzę w Kościół

Jezus zakłada swój Kościół.

Kościół: jeden, święty, powszechny i apostolski.

Kościół katolicki moją drogą do zbawienia.

Sakrament chrztu wprowadza mnie do Kościoła.

Moje miejsce w Kościele.

Sakramenty w służbie Kościoła-wspólnoty:

powołanie do kapłaństwa i życia konsekrowanego.

miłość – małżeństwo – rodzina. Kościół domowy.

Celebracja: Moje miejsce we wspólnocie Kościoła.

Dzieło apostolskie: Uczestniczyć w wydarzeniu prowadzonym przez jedną ze wspólnot działających w parafii.

III etap formacji: Chcę się nawrócić

Grzech odrzuceniem miłości.

Grzech mnie niszczy i zabija.

Pan Bóg jest miłosierny.

Przystępuję do sakramentu pokuty i pojednania.

Walka ze złem moim zadaniem na całe życie.

Celebracja (nabożeństwo pokutne): Wracam do Ojca.

Dzieło apostolskie: Pomóc w pojednaniu skonfliktowanych ze sobą osób.

IV etap formacji: Chcę żyć Eucharystią

Eucharystia prawdziwym Ciałem i Krwią Chrystusa.

Eucharystia moim pokarmem.

Uczestniczę w liturgii Słowa.

Uczestniczę w liturgii eucharystycznej.

Eucharystia zobowiązuje mnie do miłości.

Celebracja (Eucharystia): Pokarm mojego życia.

Dzieło apostolskie: Włączyć się aktywnie w udział we Mszy świętej.

V etap formacji: Jestem gotowy

Ustanowienie i znaczenie sakramentu bierzmowania.

Chcę otrzymać Ducha Świętego i Jego dary.

Liturgia sakramentu bierzmowania.

Sakrament bierzmowania zobowiązuje mnie do świadectwa.

Przygotowanie duchowe do sakramentu bierzmowania.

Małżeństwo

Przygotowanie do małżeństwa i życia rodzinnego obejmuje trzy etapy:

– przygotowanie dalsze – wychowanie w rodzinie i udział w katechizacji,

– przygotowanie bliższe – katecheza przedmałżeńska (roczna lub skrócona),

– przygotowanie bezpośrednie – katecheza przedślubna – po zgłoszeniu w kancelarii parafialnej zapowiedzi (obejmuje  rozmowę z duszpasterzem  oraz  konsultację w  Parafialnej  Poradni Życia Rodzinnego).

Narzeczeni powinni zgłosić się do księdza proboszcza (w parafii narzeczonej lub narzeczonego) najpóźniej trzy miesiące przed planowaną datą ślubu.

Wymagane są  następujące dokumenty:

1. Aktualny (tzn. nie starszy niż 3 miesiące) akt chrztu obojga narzeczonych.
2. Ostatnie świadectwo ukończenia katechezy.
3. Dowody osobiste narzeczonych.
4. Świadectwo ukończenia katechezy przedmałżeńskiej (narzeczeni zobowiązani są do udziału w 12 katechezach – najczęściej podzielonych na 6 spotkań, podczas których omawiane są najistotniejsze zagadnienia życia małżeńskiego i rodzinnego).
5. Zaświadczenie z Poradni dla Narzeczonych (podczas 3 spotkań narzeczeni zapoznają się z nauczaniem Kościoła na temat przekazywania i ochrony życia – ze względu na charakter spotkań na pierwsze narzeczeni powinni zgłosić się przynajmniej na 3 miesiące przed planowanym ślubem).
6. Dane świadków (imię, nazwisko, data urodzenia, adres).
7. W przypadku zawierania małżeństwa konkordatowego (małżeństwo kanoniczne pociągające za sobą skutki przewidziane w prawie polskim) wymagany jest ważny dokument z Urzędu Stanu Cywilnego o braku przeszkód cywilnych do zawarcia małżeństwa (ważność kończy się po trzech miesiącach od momentu wystawienia).
8. Jeżeli kandydaci zawarli już związek cywilny przedstawiają stosowny akt, w przypadku wdów i wdowców konieczny jest także akt zgonu małżonka.

Bezpośrednio przed ślubem narzeczeni odbywają spotkania z księdzem proboszczem. Podczas spotkań omawiane są zagadnienia dotyczące znaczenia chrześcijańskiego małżeństwa oraz liturgia tego sakramentu. Ważnym elementem jest sakrament pojednania – narzeczeni powinni przystąpić do niego dwukrotnie: na początku podjętych przygotowań oraz w przeddzień ślubu.

Namaszczenie chorych

Nowy obrzęd sakramentu Ostatniego Namaszczenia

Definicja i skutki sakramentu Ostatniego Namaszczenia według tradycyjnej doktryny Kościoła.

„Ostatnie Namaszczenie jest sakramentem ustanowionym dla duchowego oraz doczesnego pokrzepienia chorych znajdujących się w niebezpieczeństwie śmierci”. Katechizm św. Piusa X

Jakie są skutki tego sakramentu?

„Istotą jest łaska Ducha Świętego, którego namaszczenie gładzi winy – jeśli zostały do odpokutowania – i pozostałości grzechu, przynosi ulgę duszy chorego i umacnia go, pobudzając w nim wielką ufność w miłosierdzie Boże; pocieszony nią chory lepiej znosi dolegliwości i trudy choroby, łatwiej opiera się pokusom diabła czyhającego na piętę i czasem, gdy jest to pożyteczne dla zbawienia duszy, odzyskuje zdrowie ciała”. Sobór Trydencki Sesja XIV

Doktryna katolicka podkreśla, iż „dobrze jest przyjmować Ostatnie Namaszczenie gdy osoba chora zachowuje władzę zmysłów i gdy pozostaje nieco nadziei na jego wyzdrowienie, ponieważ  w ten sposób przyjmuje go w lepszej dyspozycji i może czerpać z niego większe owoce, oraz ponieważ sakrament przywraca zdrowie ciału (o ile jest to z korzyścią dla duszy) poprzez wspomaganie władz natury, nie powinno się z nim więc zwlekać aż zaniknie nadzieja na wyzdrowienie”. Katechizm św. Piusa X.

Zmiana doktryny i praktyki po II Soborze Watykańskim

Główne dokumenty:

• Konstytucja o liturgii, 4 grudnia 1963
• Paweł VI: Konstytucja o sakramencie Namaszczenia Chorych, 30 listopada 1972
• Kodeks Prawa Kanonicznego, 1983.

Skutki sakramentu Ostatniego Namaszczenia

„Sakrament Ostatniego Namaszczenia został ustanowiony zasadniczo dla uleczenia choroby grzechu” (Św. Tomasz z Akwinu Supl. 30,1). Nauka ta rozwinięta została później przez Sobór Trydencki.

Nowa doktryna

Nową doktrynę sakramentu Ostatniego Namaszczenia wyraża nowy obrzęd błogosławieństwa oleju chorych przez biskupa (w Wielki Czwartek).

Formuła tradycyjna:

„Ześlij o Panie Ducha Świętego na ten olej oliwny (…) by wzmocnić duszę i ciało (…) aby ci, którzy przyjmą to namaszczenie mieli pomoc dla ciała oraz dla duszy”.

Nowa formuła:

„Ześlij Twojego Ducha Pocieszyciela (…) dla pokrzepienia ciała (…) aby uwalniał od wszelkich cierpień, chorób i słabości”.

Dyspozycja do przyjęcia sakramentu Ostatniego Namaszczenia

Nową doktrynę, kładącą nacisk na skutki sakramentu dla ciała, odnajdujemy w nowej dyscyplinie sakramentalnej zmieniającej warunki niezbędne do przyjęcia sakramentu:

Tradycyjna doktryna:

„Sakrament Ostatniego Namaszczenia może być udzielany jedynie wiernym (…) znajdującym się w niebezpieczeństwie śmierci ze względu na chorobę lub wiek” (Tradycyjny Kodeks Prawa Kanonicznego kan. 940). Kanon ten wyraża odwieczną naukę Kościoła. Przypomnijmy w tym miejscu jedynie słowa Soboru Florenckiego: „Sakrament ten powinien być udzielany jedynie chorym, których życie jest zagrożone”.

Nowa doktryna

„Sakrament Namaszczenia Chorych może być udzielany wiernym (…) którzy zaczynają być w niebezpieczeństwie ze względu na chorobę lub podeszły wiek” (Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego kan. 1004). Słowo „śmierć” zostało usunięte – pozostaje jedynie w par. 37 Konstytucji o liturgii: „(…) gdy wiernym zaczyna grozić niebezpieczeństwo śmierci z powodu choroby lub starości”.

Co dzieje się, gdy sakrament ów udzielany jest komuś, kto z całą pewnością nie znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci (w sytuacji, gdy istnieje domniemanie zagrożenia życia tradycyjna praktyka zezwala na udzielenie sakramentu sub conditione)?

Jeśli dana osoba z całą pewnością nie znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, zgodnie z tradycyjnym nauczaniem Kościoła aż do Vaticanum II sakrament jest prawdopodobnie nieważny (NAZ, Dictionary of Canon Law).

Nacisk kładziony na uleczenie ciała oraz zniesienie warunku niebezpieczeństwa śmierci dla przyjęcia sakramentu Ostatniego Namaszczenia pociągają za sobą trzy konsekwencje:

1. Zmiana tradycyjnej nazwy Ostatnie Namaszczenie na Namaszczenie Chorych czy Sakrament Chorych.
2. Udzielanie tego sakramentu osobom, które nie znajdują się w niebezpieczeństwie śmierci. „Ludzie starsi mogą przyjmować Namaszczenie jeśli są słabi, choć nie niebezpiecznie chorzy” (Wprowadzenie do obrzędu namaszczenia chorych i opieki duszpasterskiej nad chorymi, 7 grudnia 1972). Udzielany w tych warunkach sakrament jest prawdopodobnie nieważny.
   Podczas gdy Sobór Trydencki mówi, że „niebezpieczeństwo śmierci musi wynikać z choroby” (czyli z przyczyny zewnętrznej), obecnie często namaszcza się osoby przed operacjami (gdy niebezpieczeństwo śmierci nie wynika z samej choroby) albo skazanych na śmierć, przed ich straceniem – przez co sakrament jest również prawdopodobnie nieważny.
3. Trzecia konsekwencja dotyczy warunku dla ponownego przyjęcia tego sakramentu. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 1004) mówi, że „sakrament może być udzielony ponownie (…) jeśli podczas tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze”. Zgodnie z tradycyjną legislacją: „Sakrament ten nie może być przyjmowany ponownie podczas tej samej choroby, chyba że chory, po przyjęciu namaszczenia, wyzdrowiał i ponownie znalazł się w niebezpieczeństwie śmierci” (kan. 940).

Inna ważna zmiana dotyczy materii sakramentu:

„Materią sakramentu jest substancja, którą się wykorzystuje przy jego administrowaniu” Katechizm św. Piusa X

Tradycyjna doktryna

„Materią sakramentu Ostatniego Namaszczenia jest oliwa pobłogosławiona przez biskupa” (Sobór Florencki). „ (…) sam tylko olej z oliwy” (Katechizm Soboru Trydenckiego). Święte Oficjum zadeklarowało 14 września 1842, iż „nierozważny i bliski błędu jest ten, kto twierdziłby, iż sakrament ten mógłby być ważny przy użyciu innego oleju”.

Nowa doktryna

Konstytucja Apostolska O sakramencie Namaszczenia Chorych (30 listopada 1972) mówi: „Chorzy zostaną namaszczeni pobłogosławionym olejem z oliwek lub, gdy okoliczności tego wymagają, innym olejem roślinnym”. W sposób oczywisty niesie to za sobą niebezpieczeństwo nieważności sakramentu.

Tradycyjna doktryna

„Namaszczenie dokonywane być powinno na następujących miejscach: na oczach ze względu na wzrok, na uszach ze względu na słuch, na nosie ze względu na węch, na ustach ze względu na smak i mowę, na rękach ze względu na dotyk, na stopach ze względu na chodzenie” (Sobór Florencki)

Nowa doktryna

„Chorzy mają być namaszczani na czole i na rękach” (Paweł VI, Konstytucja O sakramencie namaszczenia chorych).

Tradycyjny obrzęd obejmuje 5 namaszczeń, nowy jedynie 2. Samo to nie czyni jeszcze rytu nieważnym, ponieważ „w razie konieczności wystarczające jest jedno tylko namaszczenie” (Tradycyjne Prawo Kanoniczne kan. 947), jednak poprzez zredukowanie liczby namaszczeń sakrament traci wiele ze swej symboliki.

Po raz kolejny mamy tu do czynienia z konsekwencją zmiany doktryny dotyczącej skutku sakramentu. W obrzędzie tradycyjnym namaszczenie pięciu zmysłów oznacza, że sakrament ten leczy choroby grzechu popełniane za pośrednictwem 5 zmysłów. W nowej doktrynie nacisk kładzie się na uleczenie ciała – tak więc 2 namaszczenia całkowicie wystarczają.

Szafarz Ostatniego Namaszczenia

Sobór Trydencki stwierdza:

„Gdyby ktoś mówił, że prezbiterzy Kościoła, których św. Jakub zachęca sprowadzić do namaszczenia chorego, nie są kapłanami wyświęconymi przez biskupa, lecz starszymi wiekiem w jakiejkolwiek wspólnocie, i dlatego właściwym szafarzem ostatniego namaszczenia nie jest tylko kapłan – niech będzie wyklęty” (Kanon 4).

Obecnie często sakrament Ostatniego Namszczenia udzielany jest przez diakonów, siostry zakonne lub świeckich. W przypadku takim jest on bez wątpienia nieważny.

Błogosławieństwo in articulo moris.

Tradycyjnie błogosławieństwo to udzielane jest zazwyczaj razem z Ostatnim Namaszczeniem i udziela umierającemu odpustu zupełnego.

Obecnie nie jest już ono udzielane – z wielką stratą dla konających.

Ostatnia ważna zmiana dotyczy formy tego sakramentu

„Formą sakramentu są słowa, które wypowiadane są by udzielić sakramentu” (Katechizm św. Piusa X)

Forma tradycyjna

„Przez to święte namaszczenie i przez najdobrotliwsze miłosierdzie swoje nich ci odpuści Pan, cokolwiek przewiniłeś wzrokiem… słuchem… powonieniem… smakiem… mówieniem… dotykaniem… i chodzeniem”.

Nowa forma

„Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie”.

Jak łatwo zauważyć, w nowej formie główny skutek sakramentu (uleczenie ran grzechowych) wyakcentowany jest znacznie słabiej, dodano do niego natomiast drugi (uleczenie ciała).

Zmiana ta nie powoduje nieważności sakramentu, ponieważ zasadnicze znaczenie zostało zachowane, ponownie jednak widzimy, że znaczenie sakramentu zostało zredukowane. Jest to konsekwencja nowej posoborowej doktryny o Ostatnim Namaszczeniu, która większy nacisk kładzie na uleczenie ciała, niż na uleczenie z grzechów.

Konkluzja

Jeśli Ostatnie Namaszczenie udzielane jest przy użyciu materii innej niż olej z oliwek, jest ono prawdopodobnie nieważne.

Jeśli Ostatnie Namaszczenie udzielane jest osobom, które z pewnością nie znajdują się w niebezpieczeństwie śmierci albo w sytuacji, gdy niebezpieczeństwo śmierci nie ma źródła w chorobie (tj. namaszczanie przed operacją, gdy to ona jest głównym niebezpieczeństwem, albo namaszczanie skazańców przed straceniem), sakrament jest prawdopodobnie nieważny.

Jeśli Ostatnie Namaszczenie udzielane jest przez kogoś innego, niż ważnie wyświecony kapłan, jest ono z całą pewnością nieważne.

Zmiany w nowej formie Ostatniego Namaszczenia nie są zmianami, które pociągałyby za sobą nieważność samego sakramentu – stwarzają one jednak z czasem niebezpieczeństwo wypaczenia intencji szafarza. Może on mieć intencję pokrzepienia jedynie ciała, a nie duszy, co czyniłoby sakrament nieważnym i nie udzielało łask konającym.

Tak więc nie możemy zaakceptować owej reformy, będącej w rażący sposób sprzeczną z tradycyjną doktryną Kościoła, a także stwarzającą ryzyko nieważności sakramentu. Osobom, które przyjęłyby go w nowym obrzędzie, roztropność zaleca przyjęcie go ponownie warunkowo w rycie tradycyjnym.

Pogrzeb